Thị trường thương mại điện tử toàn cầu đang bước vào “mùa trăng mật”, theo lời phân tích của các chuyên gia kinh tế, trong bối cảnh người tiêu dùng giảm dần niềm hứng thú với việc mua sắm tại các cửa hàng truyền thống.
Theo cuộc thống kê của Consumer Conditions Scoreboard, đã có 1,61 tỉ người trên toàn cầu mua hàng trực tuyến vào năm ngoái. Doanh thu bán lẻ trực tuyến trên toàn thế giới được dự kiến sẽ tăng từ 1.900 tỉ đô la vào năm 2016 lên 4.060 tỉ đô la năm 2020.
Thời cơ đã chín muồi
Các cuộc nghiên cứu mới đây cho thấy người tiêu dùng trên toàn cầu đang thay đổi thói quen mua sắm, qua việc dành nhiều thời gian và tiền bạc cho việc mua hàng trực tuyến. Theo cuộc nghiên cứu của Consumer Conditions Scoreboard về tình hình tiêu dùng năm 2017 này, tỷ lệ mua sắm trực tuyến tại Liên minh châu Âu (EU) đã tăng gấp hai lần trong 10 năm qua, từ 29,7% năm 2007 lên 55% hiện nay. Hoạt động mua bán trực tuyến hiện đóng góp hơn 9% tổng doanh số bán lẻ tại châu Âu. Chỉ trong hai tháng đầu năm 2016, đã có tới 18 triệu người sử dụng mạng Internet ở khu vực Bắc Âu mua hàng trực tuyến.
Với mức chi tiêu trung bình 1.118 euro (1.333 đô la Mỹ, khoảng 30,3 triệu đồng) mỗi năm cho các hàng hóa mua sắm trên mạng, người Anh đang đứng đầu châu Âu. Theo một bảng xếp hạng các quốc gia mua sắm qua mạng Internet do Regiodata – nhà cung cấp các dữ liệu kinh tế ở châu Âu – công bố mới đây, người Thụy Sĩ đang xếp thứ hai, với 1.033 euro (khoảng 27,9 triệu đồng) dành cho việc mua sắm trực tuyến qua mạng.
Đứng thứ ba là người Na Uy, với khoản chi tiêu trung bình hơn 920 euro (khoảng 24,9 triệu đồng) mỗi năm.
Trong khi đó, theo số liệu mới nhất được Hiệp hội Thương mại và đặt hàng qua thư điện tử (BEVH) có trụ sở tại Berlin (Đức) cung cấp, giao dịch thương mại qua mạng Internet ở Đức đã đạt mức cao kỷ lục trong quý 2 năm nay. Trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 6, doanh thu bán hàng trực tuyến trên mạng ở quốc gia này đã đạt 13,97 tỉ euro (khoảng 16,66 tỉ đô la), tăng khoảng 12% so với cùng kỳ năm 2016.
Ở Mỹ, Bộ Thương mại nước này cho biết doanh thu bán lẻ trực tuyến trong quý 2 năm nay tăng 4,8% so với quý 1, lên 111,5 tỉ đô la và đóng góp 8,9% trong tổng doanh thu bán lẻ. Trong năm ngoái 2016, thương mại điện tử là điểm sáng trong ngành bán lẻ của Mỹ. Cuộc thống kê cho thấy doanh thu bán hàng qua mạng trong năm 2016 đạt 394,86 tỉ đô la, tăng 15,6% so với năm 2015, cũng là năm có mức tăng trưởng cao nhất kể từ 2013.
Ở châu Á – Thái Bình Dương, doanh thu từ thương mại điện tử đang đóng góp 40% tổng doanh thu thương mại điện tử trên toàn cầu trong quý 1-2017, nhờ hoạt động mua sắm bùng nổ tại Trung Quốc, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc và Ấn Độ. Chuyên gia Marc Woo thuộc Google dự báo khu vực Đông Nam Á sẽ trở thành thị trường thương mại điện tử bùng nổ tiếp theo, nhờ vào sự gia tăng của tầng lớp trung lưu cũng như mức độ phổ cập của mạng Internet. Dự kiến, số lượng người thuộc tầng lớp trung lưu tại Đông Nam Á sẽ tăng từ 190 triệu trong năm 2012 lên 400 triệu vào năm 2020 và lượng người truy nhập Internet cũng sẽ tăng gấp ba lần lên 600 triệu vào năm 2025.
Còn đó những sự thách thức lớn
Dự kiến, trong năm 2017 này sẽ có 55% số người châu Âu mua hàng trực tuyến và nhận hàng được vận chuyển đến tận nhà, song các giao dịch này không hề được đặt dưới sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Một số sản phẩm trong đó thậm chí có thể gây nguy hiểm hoặc không phù hợp với các quy định của EU về tính an toàn, ví dụ như đồ chơi trẻ em có chứa một số chất cấm.
Ủy ban châu Âu (EC) vừa ban hành bản hướng dẫn để giúp các cơ quan giám sát thị trường của các quốc gia thành viên kiểm soát tốt hơn những hàng hóa được bán trực tuyến. EC nêu rõ, bất kỳ sản phẩm nào được bán trực tuyến tại thị trường EU đều phải tuân thủ các quy định pháp luật của khối này, ngay cả khi nhà sản xuất có trụ sở bên ngoài EU.
Theo ủy viên EC phụ trách thị trường nội địa, công nghiệp, doanh nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ, bà Elzbieta Bienkowska, cùng với việc tăng doanh số bán hàng trực tuyến, cơ quan giám sát thị trường các quốc gia nhận thấy việc kiểm soát và truy xuất nguồn gốc hàng hóa trực tuyến ngày càng phức tạp.
Số liệu của Consumer Conditions Scoreboard chỉ ra rằng có nhiều nhà bán lẻ vẫn còn do dự trong việc mở rộng các hoạt động mua bán trực tuyến đồng thời vẫn còn lo ngại về việc bán hàng trực tuyến cho người tiêu dùng của các nước EU. Những điều lo ngại đó xuất phát từ những nguy cơ gian lận thương mại và không thanh toán tiền trong việc mua bán hàng hóa xuyên biên giới, những quy định khác nhau về mức thuế tại các nước, sự khác biệt về pháp luật trong các hợp đồng mua bán cũng như các quy định bảo vệ người tiêu dùng.
Một vấn đề khác làm đau đầu các chính phủ là việc kiểm soát hoạt động thu thuế đối với thương mại điện tử.
Văn phòng Kiểm toán quốc gia (NAO) của Vương quốc Anh cho biết, nước này đang thất thu tới 1 tỉ bảng (1,19 tỉ đô la) tiền thuế giá trị gia tăng (VAT) mỗi năm do các hành vi gian lận hoặc sự nhầm lẫn của người bán trên các thị trường trực tuyến như eBay và Amazon. Theo bản báo cáo của NAO, những người bán hàng vi phạm thường có trụ sở ở Trung Quốc, còn những “người khổng lồ” Mỹ là Amazon và eBay đã không loại bỏ những người bán hàng vi phạm các quy định về thuế VAT ngay cả khi đã được nhà chức trách thông báo.
Trong khi đó, khách hàng mua sắm và thanh toán qua mạng có thể gặp rủi ro, như bị tin tặc đánh cắp thông tin cá nhân. Trong tháng 4 vừa qua, Hiệp hội Viễn thông liên ngân hàng và tài chính quốc tế (SWIFT) đã phát đi thông điệp cảnh báo khách hàng nên thận trọng khi lựa chọn công ty hay cơ sở giúp truy cập hệ thống SWIFT. Theo đó, hiệp hội này khuyến cáo khách hàng nên đặc biệt lưu ý đến các thông tin cá nhân mang tính bí mật và thận trọng khi chọn một công ty dịch vụ cũng như giao dịch với bên thứ ba.